Rapportage rechtmatigheid
Op grond van de Gemeentewet zijn alle overschrijdingen op de lasten ten opzichte van de begroting (na wijziging) onrechtmatig. In de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV staan de uitgangspunten voor de begrotingsrechtsmatigheid. De gemeenteraad heeft op 20 december 2022 het controleprotocol 2022 vastgesteld. Hiermee zijn de reikwijdte, het normenkader en de rapportageaspecten rondom de controle van de jaarrekening voor de accountant bepaald.
Voor nadere informatie wordt verwezen naar het Controleprotocol 2022.
Goedkeuringstolerantie
De goedkeuringstolerantie is de norm voor de oordeelsvorming en de strekking van de af te geven controleverklaring. Wanneer de geconstateerde onzekerheden en/of fouten binnen het vastgestelde bedrag blijven (gebaseerd op een percentage van het totaal van de lasten) is het oordeel van de accountant dat de jaarrekening en bijbehorende balansmutaties getrouw en rechtmatig tot stand zijn gekomen.
Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) bepaalt dat de goedkeuringstolerantie ten aanzien van fouten in de jaarrekening 1% van de totale lasten van de gemeente bedraagt. Ten aanzien van onzekerheden in de controle bedraagt de goedkeuringstolerantie 3% van de totale lasten.
Het totaal van de lasten van de jaarrekening 2022 van de gemeente bedraagt € 123 miljoen. Op basis hiervan betekenen bovengenoemde percentages dat een totaalbedrag aan fouten in de jaarrekening tot € 1,2 miljoen en een totaal aan onzekerheden tot € 3,7 miljoen de goedkeurende strekking van de controleverklaring niet zullen beïnvloeden.
Rapportagetolerantie
In het controleprotocol is de rapportagetolerantie bepaald op een vast bedrag van € 50.000. Dit houdt in dat fouten en onzekerheden gelijk aan of boven € 50.000 worden opgenomen in het rapport van bevindingen van de accountant.
Beoordeling begrotings(on)rechtmatigheid
Begrotingsafwijkingen en -overschrijdingen moeten door de gemeenteraad worden geautoriseerd. In de regel worden begrotingswijzigingen vooraf door het college aan de raad voorgelegd ter autorisatie. Hiermee wordt toestemming gevraagd voor het te realiseren beleid en voor de besteding van het benodigde bedrag. Begrotingswijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Slechts indien de omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk maken moet achteraf een begrotingswijziging worden voorgelegd. Indien de raad hiermee instemt wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig.
Voor het toetsen van de begrotingsrechtmatigheid kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat de consequentie van een overschrijding is voor het accountantsoordeel.
Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | Onrechtmatig en telt mee voor het oordeel | ||
|---|---|---|---|
A. | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving was gedefinieerd. | X | |
B. | Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
C. | Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
D. | Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie) regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
E. | Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen. | X | |
F. | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt. Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar | ||
1. Geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | ||
2. Geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | ||
G. | Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijving- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in volgende jaren. | ||
1. Jaar van investeren. | X | ||
2. Afschrijving- en financieringslasten in latere jaren. | X |
In onderstaande tabel zijn de lastenoverschrijdingen per programma opgenomen met vermelding van de categorie waarin de overschrijdingen zijn in te delen.
(bedragen x € 1.000) | ||||||
Lasten excl. reservemutaties | Lasten | Lasten | Afwijking | Over- | Categorie | Bedrag |
begroot | werkelijk | schrijding | ||||
> € 50.000 | in oordeel | |||||
Bestuur en dienstverlening | 4.884 | 5.139 | 255 | Ja | D | 0 |
Veiligheid en handhaving | 3.645 | 3.646 | 1 | Nee | ||
Verkeer, vervoer en waterstaat | 5.602 | 5.608 | 6 | Nee | ||
Economie en citymarketing | 2.204 | 1.726 | -478 | Nee | ||
Onderwijs | 5.126 | 5.117 | -9 | Nee | ||
Sport, cultuur, recreatie en groen | 9.151 | 8.922 | -229 | Nee | ||
Sociaal domein | 55.430 | 54.225 | -1.205 | Nee | ||
Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid | 10.244 | 10.957 | 713 | Ja | B/C | 100 |
Ruimtelijke ordening, bouwen en wonen | 5.125 | 6.351 | 1.226 | Ja | C | 0 |
Overhead | 10.502 | 10.531 | 29 | Nee | ||
Algemene dekkingsmiddelen | 2.228 | 2.687 | 459 | Ja | C/F2 | 0 |
Totaal lasten | 114.141 | 114.909 | 768 | 100 | ||
Algemeen
Indien de overschrijding van de lasten van het programma het bedrag van € 50.000 niet overschrijden, dan is er geen sprake van een financiële onrechtmatigheid die meetelt in het oordeel. De overschrijdingen mogen, conform de budgethoudersregeling, door het college achteraf aan de gemeenteraad worden gemeld. De maximale onrechtmatigheid per programma is de overschrijding van het programma.
Toelichtingen per programma
Programma 0 Bestuur en dienstverlening (overschrijding € 255.000, categorie D, telt niet mee in oordeel)
Bestuur
De overschrijding op programma 0 wordt grotendeels veroorzaakt door de niet geraamde storting ten behoeve van de voorziening pensioenen wethouders. De benodigde extra storting is het gevolg van rentewijzigingen. Aangezien de actuariële berekeningen pas na verschijnen van de laatste begrotingswijziging zijn ontvangen, kon er geen begrotingswijziging meer worden gemaakt.
Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid (overschrijding € 713.000, telt voor € 100.000 mee in oordeel)
Afval (overschrijding € 571.000, telt voor € 100.000 mee in oordeel)
De overschrijding van de lasten op het product afval wordt onder andere veroorzaakt door hogere lasten op de activiteit materieel afval en hogere personeelslasten. De overschrijding op personele lasten en inhuur (€ 210.000) is reeds aan de raad gemeld. Een deel van de hogere kosten wordt gecompenseerd door hogere baten (€ 231.000). Er resteert een tekort op het product Afval van € 100.000, dat meetelt in het oordeel over de begrotingsrechtmatigheid.
Begraafplaatsen en crematoria (overschrijding € 102.000, categorie C, telt niet mee in het oordeel)
De hogere lasten op het taakveld wonen voor een groot deel gecompenseerd door de hogere grafrechten.
Programma 8 Ruimtelijke ordening, bouwen en wonen (overschrijding € 1,2 mln., categorie C/D, telt niet mee in oordeel)
Grondexploitaties (overschrijding € 839.000, categorie C/D, telt niet mee in het oordeel)
Op het taakveld 8.2 grondexploitaties niet-bedrijven worden de lasten en basten van de grondexploitaties Balkon, Noorddijk-Geerkade, Spechtstraat, Spectrum, Burgemeesterswijk en Kapelpolder geboekt.
Aan het einde van het jaar zijn de grondexploitatieberekeningen geactualiseerd. Dit heeft ertoe geleid dat er extra stortingen moeten worden gedaan in de verliesvoorzieningen (€ 346.000). Deze informatie was niet eerder bekend. De resterende overschrijding van de lasten (€ 493.000) valt binnen de vastgestelde kaders van het MPG. De hogere lasten worden gecompenseerd door hogere baten. Er is derhalve geen sprake van een financiële onrechtmatigheid, die meetelt in het oordeel.
Wonen (overschrijding € 460.000, categorie C, telt niet mee in oordeel)
De hogere lasten hebben betrekking op het faciliterend grondbedrijf. Hierdoor worden de hogere lasten gecompenseerd doordat deze in rekening worden gebracht bij de ontwikkelaars.
Algemene dekkingsmiddelen
Treasury (overschrijding € 86.000, categorie C, telt niet mee in het oordeel)
De hogere lasten op het product Treasury worden hoofdzakelijk veroorzaakt door een hogere bespaarde rente. De bespaarde rente wordt eenzelfde bedrag op de batenkant opgenomen. De hogere lasten worden derhalve volledig gecompenseerd door hogere baten.
Personele lasten (netto overschrijding € 388.000, categorie F2, telt niet mee in het oordeel)
Tijdens het opmaken van de jaarrekening 2022 is er een grote overschrijding geconstateerd op de personele lasten. Dit hadden we niet eerder in beeld. Het gaat in totaal om circa € 1,1 miljoen.
De raad is via een raadsinformatiebrief reeds geïnformeerd over deze geconstateerde overschrijding en hoe dit voorkomen kan worden in de toekomst.
Een groot deel van de geconstateerde overschrijding kan worden opgevangen binnen de betreffende programmabudgetten. Op het programma algemene dekkingsmiddelen resteert een overschrijding van € 388.000, waarvoor geen dekking beschikbaar is.
Investeringen
Het krediet conserveren hameistijlen Lijndraaiersbrug is met € 74.000 overschreden.
Doordat het terugplaatsen van de brug uitgesteld is tot na de kerst en vanwege het realiseren van het gedicht onder de brug én vanwege diverse kleine tegenvallers is het beschikbare krediet overschreden.
Beoordeling rechtmatigheid
Elke overschrijding van de begroting is in principe onrechtmatig. Echter, niet elke overschrijding telt mee in het oordeel van de accountant over de rechtmatigheid.
Geconcludeerd kan worden dat volgens bovenstaande tabel en toelichtingen er sprake is van een onrechtmatigheid van in totaal € 174.000 (€ 100.000 exploitatie en € 74.000 investeringen) die meetelt in het oordeel van de accountant.